شقاق

شقاق مقعدی چیست؟

اگر می خواهید بدانید شقاق چیست؟ ما در شفا کلینیک به زبان ساده همه چیز درباره شقاق را برای شما توضیح می دهیم. شقاق یا فیشر ترک ها یا زخم هایی است که در ناحیه مقعد به وجود می آیند. ترک هایی که به شدت درد دارند و معمولا با  خونریزی هم همراه اند. یبوست و اسهال زیاد باعث اصلی این ترک ها هستند.

وقتی یبوست یا اسهال می شوید, مدفوع شما سفت یا بیش از اندازه شل می شود, این عامل نمی گذارد به کانال مقعد خون کافی برسد و کم شدن خون این نواحی باعث شقاق و ایجاد ترک هایی در درون مقعد می شود. این ترک های شقاق در مردان و زنان بالغ به صورت یکسان بروز می کند و مختص مردها یا زن ها به تنهایی نیست.

با توجه به اینکه شخص چه مدت به شقاق مبتلا باشد, شقاق را به دو گروه طبقه بندی می کنند. شقاقی که ۱۲ هفته طول بکشد را شقاق حاد می گویند. شقاق حاد معمولا به صورت یک خط طولی ظاهر می شود. اما شقاقی که بیشتر از ۱۲ هفته طول بکشد را شقاق مزمن می گویند. در شقاق مزمن کانال مقعد دچار کم خونی و پارگی های شدید می شود. شقاق مزمن با زخم های زیاد که لبه هایشان برآمده شده ظاهر می شود.

درباره شقاق مقعدی

همانطور که در بالا گفتیم شقاق مقعدی ترک هایی هستند که در مجرای مقعد ایجاد می شود. این ترک ها می توانند کانال مقعد را زخمی کنند و باعث خونریزی آن ناحیه شوند. برای اینکه ذهن تان کاملا با بیماری شقاق آشنا شود, فرض کنید لب های شما ترک بر می دارند اگر به لب های خودتان برسید و کرم یا یک ماده نرم کننده به آنها نمالید و اینگونه ولشان کنید, احتمال دارد که بعد از مدتی ترک لب های شما شدیدتر شود و حتی از آنها خون هم بیاید.

مبتلا شدن به شقاق یا فیشر هم همین گونه است. وقتی یبوست دارید مدفوعی که بیرون می آید کاملا سفت شده است. این مدفوع سفت با فشارهایی که در زمان اجابت مزاج می آورید به بیرون می ایند. درست این زمان است که کانال مقعد تحت فشار قرار می گیرد و به دلیل حساس بودن این ناحیه دچار خونریزی می شود.

شکل شقاق به صورت یک قطره اشک است که درد زیادی دارد. یا به شکل ترک هایی است که در مخاط های نرم بخش پایانی مجرای مقعد نمایان می شود. این ترک ها در ابتدا سطح رویه ای دیوارهای داخلی مقعد را تحت تاثیر می گذارد ولی با عمیق تر شدن ترک ها همه مخاط نرم مقعد را تحت تاثیر می گذارد.

زنان و مردان به صورت مساوی این بیماری را می گیرند. زنانی که زایمان داشته اند و یا کسانی که به بیماری کرون مبتلا بوده اند هم بیشتر با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند. باید بگوییم که شقاق معمولا در سن های میانسالی و جوانی در افراد ایجاد می شود و با بالا رفتن سن احتمال ابتلا به شقاق هم کم می شود. شقاق در نوزادان کمتر از یکسال هم دیده شده است.

تفاوت شقاق و بواسیر

خیلی از افراد شقاق و بواسیر را با هم اشتباه می گیرند. در حالی که این دو با هم تفاوت های اساسی دارند. البته تقصیر آنها هم نیست, چون این دو بیماری در درد, التهاب, سوزش و خارش و خونریزی دارای علائم یکسانی هستند. این علائم ظاهرا در هر دو بیماری با هم یکسان هستند. ولی تفاوت شقاق و بواسیر دقیقا در نحوه و شدت این علائم است.

یکی از تفاوت های شقاق و بواسیر در نوع دردی است که بیمار تحمل می کند. دردی که بیمار مبتلا به بواسیر تحمل می کند, طوری است که در طول روز او را اذیت می کند. ولی دردی که بیمار مبتلا به شقا تحمل می کند, فقط در زمان دفع مدفوع است. بیماری که شقاق دارد درد و سوزش و خارش را فقط در زمان اجابت مزاج تجربه می کند. در صورتی که فرد مبتلا به بواسیر در همه ساعات روزانه این درد را تجربه و احساس می کند.

حالا اگر هم در طول روز درد دارید و هم موقع اجابت مزاج, ممکن است به هر دوی این بیماری ها به صورت همزنان مبتلا شده باشید. برای اینکه به درستی علت درد تشخیص داده شود بهتر است به دکتر مراجعه کنید.

تفاوت شقاق و بواسیر در مدت زمان بهبودی هم است. خیلی از شقاق ها با رعایت رژیم غذایی مناسب و استفاده از ملین ها در طول ۳ روز بهبود می یابند. در حالی که بواسیر درجه ۳ و ۴ که در آنها بواسیر به بیرون آمده و گوشت زائد آن به داخل مقعد نمی رود, فقط با راه های غیر دارویی و جراحی مداوا می شود.

علت شقاق مقعدی

علت شقاق مقعدی به صورت دقیق مشخص نیست. ولی اصلی ترین علتی که برای شقاق بیان می کنند, فشاری است که در موقع دفع مدفوع بر دیواره داخلی مقعد وارد می شود. فشاری که برای تخلیه مدفوع آورده می شود باعث ترک خوردن پوشش دیواره های داخلی مقعد می شود. علت این فشارها هم سفت یا شل شدن مدفوع است. یبوست و اسهال می توانند مدفوع بیمار را سفت و شل کنند.

کسانی که عضله دریچه ای مقعد آنها تنگ تر است بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. ترک هایی که بر اثر بیماری تورم روده, عفونت مقعد و تومور ایجاد می شود هم جزء علت های نادر شقاق مقعدی است.

با رعایت رژیم غذایی مناسب و پر فیبر می تواند از یبوست شدن جلوگیری کنید. همچنین اگر جراحی مقعدی داشته باشید, ناحیه مورد نظر آمادگی بیشتری برای مبتلا شدن به شقاق خواهد داشت. در ادامه علت های رایج شقاق یا فیشر را برای شما بیان می کنیم.

• اسهال‌ طولانی مدت
• یبوست‌ مزمن که بیشتر در افراد سن بالا دیده می شود.
• استفاده از دستمال زبر برای تمیزی مقعد
• رابطه مقاربتی مقعدی
• تنگ بودن بیش از اندازه عضله های دریچه مقعدی
• زمان بارداری و پس از زایمان
• ابتلا به سرطان رکتوم یا راست روده
• داشتن بیماری‌ های تورم روده و مقاربتی
• داشتن بیماری کرون
• خارش های بیش از اندازه مقعد
• داشتن زایمان سخت و وارد آمدن آسیب به مقعد

آیا شقاق باعث یبوست می شود

یبوست از مهمترین علت های ایجاد شقاق است. ولی خود شقاق باعث یبوست نمی شود. یبوست از کم آبی بدن و نداشتن تحرک کم ایجاد می شود. به همین دلیل هنگام اجابت مزاج, مدفوع به حالت سفتی در می آید. این سفتی مدفوع در داخل روده ها و کانال مقعدی مشکلاتی را برای بیمار ایجاد می کند.

فردی که یبوست شده است برای دفع مدفوع مجبور است فشارهای زیادی را به ناحیه مقعد وارد کند. همچنین مجبور است مدت زمان زیادی را در دستشویی بنشیند. همه این شرایط دست به دست هم می دهند و باعث می شوند تا ترک ها و پارگی هایی ددر پوست ناحیه مقعد ایجاد شود.

آیا شقاق باعث درد شکم می شود؟

شقاق هم باعث خونریزی می شود. ولی نسبت آن خیلی کم است. ممکن است چند قطره روی مدفوع خون مشاهده شود. البته در شقاق معمولا خون با مدفوع آمیخته نمی شود. مشاهده خون در مدفوع در هیچ شرایطی نرمال نیست. پس در صورت مشاهده خون در مدفوع سریعا به دکتر مراجعه کنید.

اما اگر مقدار خونریزی زیاد شود. بیمار دچار تنگی نفس, درد شکم و سبکی سر می شود که باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه کند. پزشکان متخصص و کاربلد شفا کلینیک آماده اند تا بهترین توصیه ها و راهنمایی ها را درباره درمان شقاق شما ارائه دهند. در ضمن هر سوالی دارید با ما تماس بگیرید.

علائم شقاق مقعدی

علائم شقاق مقعدی با سایر بیماری های نشیمنگاهی شباهت هایی دارد. به همین دلیل تشخیص درست آنها خیلی مهم است. علائم شقاق مقعدی ممکن است به آرامی شروع شود و رفته رفته بدتر شود. در ادامه علائم رایج شقاق یا فیشر مقعدی را بیان می کنیم. شما هر یک از این علائم را در خود دیدید سریعا خودتان را به پزشک متخصص برسانید. البته می توانید با شفا کلینیک هم تماس بگیرید و مشکل تان را مطرح کنید و درباره این علائم بیشتر بدانید.

• احساس درد و ناراحتی در ناحیه مقعد
• احساس درد در زمان اجابت مزاج یا بعد از آن
• مشاهده خون در مدفوع
• خونریزی مقعد
• مشاهده خون در کاسه توالت یا دستمال
• به وجود آمدن یک برجستگی کوچک روی سطح پوست مقعد
• داشتن سوزش و خارش داخل مقعد و اطراف آن
• ایجاد شکاف یا ترک هایی در اطراف مقعد

اگر هر یک از این علائم را در خود دیدید, آن ها را جدی بگیرید و از کنار آن ها سرسری رد نشوید. اگر این علائم را نادیده بگیرید شقاق بدتر می شود و مجبور هستید با درد و عفونت بیشتری سر و کله بزنید.

در صورت نادیده گرفتن علائم اصلی شقاق, علائم زیر هم بر اثر شقاق در بیمار ظاهر خواهد شد. علائم شقاق مانند تکه های یک پازل هستند که با کنار هم گذاشتن آن ها می توان شقاق و شدت آن را به درستی تشخیص داد. پس دست دست نکنید اگر کوچکترین علامتی از شقاق در خودتان مشاهده می کنید دست به کار شوید و تلفن را بردارید و با شفا کلینیک تماس بگیرید.

• بیشتر شدن درد به صورتی که نمی گذارد حتی بخوابید.
• قرمزی ناحیه مقعد و بافت های اطراف آن
• بیرون آمدن ترشحات چرکی از داخل ترک های شقاق
• داشتن تب زیاد و افزایش دمای بدن
• اختلال در سیستم دفاعی بدن

از کجا بفهمیم شقاق داریم؟

برای اینکه بفهمید شقاق دارید یا نه, باید علائم شقاق را بدانید. هر کدام از این علائم مانند تکه های یک پازل هستند که با کنار هم گذاشتن آن ها می توان شقاق و شدت آن را به درستی تشخیص داد. برای اینکه از علائم شقاق در خودتان مطمئن شوید ما در شفا کلینیک در کنارتان هستیم می توانید بدون هیچ رودربایستی با ما تماس بگیرید و سوالات تان را از ما بپرسید. پس برای غلبه بر این بیماری دست به کار شوید.

درد, ایجاد ترک در اطراف مقعد, مشاهده خون در مدفوع یا کاسه توالت, به وجود آمدن یک برجستگی کوچک روی سطح پوست مقعد و سوزش ناحیه مقعد از جمله این علائم هستند.

بعد از احساس یا تجربه هر یک از این علائم به پیش دکتر می روید. پزشک با پرسیدن سوالاتی از شما و معاینه فیزیکی هر یک از این نشانه ها را در شما بررسی می کند. اگر سابقه یبوست شدن طولانی مدت دارید حتما به پزشک بگویید. به همه سوالات پزشک جواب دقیق بدهید تا بیماری شما درست تشخیص داده شود.

روش های تشخیص شقاق

در بیشتر موارد داشتن یبوست, وجود خون در مدفوع و درد در ناحیه مقعد برای تشخیص اولیه شقاق کافی هستند. ولی معاینه رکتومی که بررسی انگشتی رکتوم است هم علائم دیگری از بیماری را قابل تشخیص می کند.

در صورتی که در سطح مقعد پارگی ها یا ترک های دیده نشود و تشخیص بیماری سخت باشد, می توان از دستگاه سیگموئیدوسکوپی منعطف استفاده کرد. معمولا با کمک پماد لیدوکائین می توان ناراحتی های کم این آزمایش را کاهش داد.

برای تشخیص شقاق نیازی به آزمایش خون یا تصویربرداری پرتو اکس نیست. شقاق یا فیشر که بر اثر یبوست ایجاد شده باشد معمولا در خط وسطی مقعد قابل تشخیص است. اما در صورتی که ترک و شکاف ها در اطراف مقعد باشد, ممکن است به بیماری های مانند کرون, عفونت HIV, و سرطان مبتلا شده باشید.

برای تشخیص درست شقاق و تفکیک علائم این بیماری از سایر بیماری مشابه نشیمنگاهی معاینه های کمکی آنوسکوپی مقعد, سیگموئیدوسکوپی, بیوپسی مقعد و کولونوسکوپی هم انجام می شود. همه این آزمایش ها با بهترین و آخرین مدل تجهیزات در شفا کلینیک انجام می شود. اگر حس می کنید علائم شقاق در شما ظاهر شده با ما تماس بگیرید.

خیلی از بیمارهایی که من با آن ها سرو کار داشتم, برای آمدن پیش من یا هر پزشک دیگری برای معالجه شقاق شان خجالت می کشیدند. یا اینکه اطلاعات خوبی درباره شقاق مقعدی نداشتند. این خجالت کشیدن و نداشتن اطلاعات باعث شده بود آنها دردهای زیادی را تحمل کنند. ولی بعد از مراجعه متوجه می شدند که این همه مدت برای هیچ و پوچ درد کشیده اند و می توانستند به راحتی شقاق را درمان کنند.

شقاق مقعدی هم مثل سایر بیماری های نشیمنگاهی دارای علائم و نشانه های بالینی است که خودشان را نشان می دهند. مهم آن است که شما با دیدن و احساس هر یک از این علائم به دکتر مراجعه کنید. چون وقتی شقاق به مرحله مزمن خود برسد علائم هم بیشتر و شدیدتر خواهند بود.

ما در شفا کلینیک هستیم تا شما را در درمان شقاق و سایر بیماری های نشیمنگاهی کمک کنیم. اصلا هم جای خجالت ندارد این کار ماست تلفن را بردارید و مشکل تان را با ما در میان بگذارید.

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

توصیه من به بیمارها این است که در مراحل ابتدایی ظاهر شدن علائم شقاق به دکتر مراجعه کنند. تا هر چه زودتر مراحل درمان شروع شود. پس بهترین زمان برای مراجعه دکتر زمانی است که در ناحیه مقعد احساس درد, سوزش یا خارش کنید.

درد شقاق معمولا در زمان اجابت مزاج یا کمی بعد از آن ظاهر می شود. پس زمانی که در حین دفع مدفوع احساس دردی در ناحیه مقعد خود کردید و یا بعد از اینکه اجابت مزاج خود را تمام کردید دردی احساس کردید سریعا به دکتر مراجعه کنید.

مشاهده خون بر روی مدفوع, یا کاسه توالت و دسمال توالت هم یکی از نشانه هایی است که باید شما را به پیش دکتر بکشاند. خونریزی مقعد هم که جای معطلی ندارد. هر گونه خونریزی از مقعد نگران کننده است و احتمال دارد به بیماری های دیگری هم مبتلا شده باشید. مراجعه سر وقت به دکتر می تواند جلوی این بیماری ها را بگیرد.

ایجاد یک سری ترک ها و شکاف ها در ناحیه مقعد و همچنین ایجاد برجستگی هایی در ناحیه مقعد هم از جمله علائم مبتلا شدن شما به بیماری شقاق یا فیشر مقعدی است. با دیدن و احساس این علائم هم به دکتر مراجعه کنید. پس در همان مراحل اولیه ظاهر شدن نشانه های شقاق با ما در شفا کلینیک تماس بگیرید تا دیر نشده کار درمان تان را شروع کنید.

منابع و ماخذ

1. وبسایت و مصاحبه با دکتر داود تاجبخش
2. شقاق مقعد, ویکی‌پدیا, دانشنامهٔ آزاد.
3. آبسه آنورکتال، فیستول و فیشر, زیرنظر علی واحدی, تهیه‌کننده دفتر پرستاری دپارتمان آموزش بیماران, تهران: میرماه, ۱۳۹۲.
4. بیماریهای آنال, احمد ایزدپناه, شیراز: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌ درمانی شیراز, ۱۳۸۹.
5. fissure – Symptoms and causes – Mayo Clinic
6. Fissures: Treatment and Prevention, Collins MD, Jessica, September 11, 2010
7. Fissure-In-ANO, By Muhammad Fahadullah and Colin Peirce, August 29th 2018

تاریخ آخرین بروزرسانی مطلب : ۱۸ دی ۱۴۰۰